Кэбээйи улууһун Мукучу нэһилиэгэр ахсынньы 20 күнүгэр СССР суруналыыстарын уонна суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, “Көмүс бөрүө” Саха сирин суруналыыстарын бириэмийэтин лауреата Иван Иннокентьевич Егоров төрөөбүтэ 85 сылыгар аналлаах кэрэ-бэлиэ күн буолан ааста. Тэрээһин чэрчитинэн, И.Е.Левин аатынан тус предметтэри дириҥэтэн үөрэтэр Танара орто оскуолатыгар “Уус-уран ааҕыы түһүлгэтэ” ыытылынна. Куонкурус сыала-соруга: 1. Суруналыыс, суруйааччы И.И.Егоров айымньыларын ааҕааччы киэҥ араҥатыгар сырдатыы, сырдык аатын үйэтитии, айымньылаах үлэҕэ уһуйуу. 2. Төрөөбүт тылынан ситимнээх саҥаны сайыннарыы; баай, хомоҕой, уус-уран тыл күүһүн ааҕааччыга тиэрдии; ааҕыыга умсугутуу, тыл култууратын үрдэтии; дорҕоонноохтук, иэйиилээхтик ааҕар сатабылы сайыннарыы.
Куонкуруска кыттыыны ыллылар: 5-6 саастаах уһуйаан иитиллээччилэрэ, оскуола 1-11 кылааһын үөрэнээччилэрэ. Айымньыны ааҕыыны көрүү уонна түмүгү таһаарыы сүһүөхтэринэн туһааннаах ирдэбилгэ олоҕуран оҥоһулунна. Сыаналыыр кэриҥ: айымньы куонкурус тиэмэтигэр, сыалыгар эппиэттиирэ, тиэкиһи сыыһата суох өйүттэн этиитэ, ис хоһоонун истээччигэ тиэрдиитэ, уус-уран ааҕыыны толоруу маастарыстыбата, сценическэй култуура. Ааҕыы көрүҥэ: суруналыыс, суруйааччы И.И.Егоров айымньытыттан (хоһоон, кэпсээн) биирдиилээн уонна бөлөҕүнэн уус-уран ааҕыы.
“Уус-уран ааҕыы түһүлгэтигэр” кыттыыны ылбыт оҕолорго суруйааччы И.И.Егоров олоҕун аргыһа, педагогическай үлэ ветерана, РФ уопсай уонна орто үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ Зоя Егоровна Егорова “Сүгэһэрдээх куоҕас” кинигэни бэлэх уунна. Куонкурус түмүгүнэн бастыҥ ааҕааччылар “Добун суругунан” бэлиэтэннилэр. Ол курдук, Сайылык бөһүөлэгин 15№-дээх «Кэнчээри” холбоһуктаах оҕо уһуйаанын 5-6 саастаах иитиллээччилэрэ ситиһиилээхтик кытыннылар. Чопчулаан эттэххэ, Белолюбский Сергей Иван Егоров “Мин дойдум Мукучум” хоһоонун иэйиилээхтик ааҕан бастакы миэстэни ылла. (Иитээччи – Борисова М.И.) Иккис бочуоттаах миэстэҕэ тигистилэр: Лазарева Ева “Дорообо, Саҥа дьыл!”, Саввинов Айсиэн “Саха комсомолун аатынан этэрээт марша”. (Иитээччилэр – Сидорова Л.И., Иванова М.С.) Үһүс миэстэни ыллылар: Павлов Артем “Дорообо, Саҥа дьыл!” (Иитээччи – Николаева В.С.), Ноговицын Павел “Ити дьикти оһуокай”. (Иитээччи – Борисова М.И.)
Алын сүһүөх кылаас үөрэнээччилэригэр (1-4 кылаас) биирдиилээн ааҕыыга бастакы миэстэни ыллылар: Иванова Таяна, Мастаах орто оскуолата, 3 кылаас, “Биһик ырыата” (Салайааччы Степанова У.И.); Кононова Арияна, Баҕадьа сүрүн уопсай оскуолата, 2 кылаас, “Ардахха” (Салайааччы – Григорьева М.С.). Иккис миэстэҕэ таҕыста Степанова Туйаара, Танара орто оскуолата, 3 кылаас, “Ардахха” (Салайааччы – Иванова И.И.). Үһүс миэстэни ылла Саввина Санда, Баҕадьа сүрүн уопсай оскуолата, 2 кылаас, “Эн хаарга сардаана үүннэрдиҥ” (Салайааччы – Григорьева М.С.).
Бөлөҕүнэн ааҕыыга бастакы миэстэни ыллылар Танара орто оскуолатын 2-с кылааһын үөрэнээччилэрэ М.Павлов, А.Каратаева, А.Лазарева, К.Иванов. “Куоҕас уонна суор” кэпсээн (Салайааччы – Иванова М.И.). Иккис миэстэ – Мастаах орто оскуолатын 3-с кылааһын үөрэнээччилэрэ Я.Павлов, Р.Спиридонов, А.Чемчоев “Кырдьаҕас буойуннарга” хоһоонунан (Салайааччы Степанова У.И.). Үһүс миэстэҕэ таҕыстылар Танара орто оскуолатын 4-с кылааһын үөрэнээччилэрэ Ю.Васильев, Э.Стрекаловский “Умнуллубат ааттаах” хоһоонунан (Салайааччы Степанова М.И.).
Орто сүһүөх кылаас үөрэнээччилэригэр (5-8 кылаас) биирдиилээн ааҕыыга бастакы миэстэни ылла Докторов Сахаян, “Сүгэһэрдээх куоҕас” кэпсээн, Баҕадьа сүрүн уопсай оскуолата, 8 кылаас (Салайааччы Васильева В.В.). Иккис миэстэҕэ таҕыста Лепчиков Гена “Оҕо саас кубата ханнаный?” хоһоонунан, Мастаах орто оскуолата, 8 кылаас (Салайааччы Анисимова М.Е.). Үһүс миэстэ буолла Горохова Динара, “Таю күнү аҕалыа” кэпсээнтэн быһа тардыы, Баҕадьа сүрүн уопсай оскуолата, 7 кылаас (Салайааччы Васильева В.В.).
Бөлөҕүнэн ааҕыыга бастакы миэстэни ыллылар поэт “Мин дойдум Мукучум” хоһоонун ааҕаннар Танара орто оскуолатын 8 “а” кылааһын үөрэнээччилэрэ Л.Кычкина, Н.Гоголева, учуутал А.А.Андросова. Иккис миэстэ – Танара орто оскуолатын 8 “б” кылааһын үөрэнээччилэрэ “Чараҥнар эмиэ ыллыыллар”, “Буурҕаҕа” хоһооннорунан (Салайааччы Ноговицына А.П., Самсонова С.Н.). Үһүс миэстэҕэ таҕыстылар Танара орто оскуолатын 5-с кылааһын үөрэнээччилэрэ К.Соломонов, В.Никифоров, Д.Михайлов, Дь.Иванов, С.Николаева поэт “Кырдьаҕас буойуннарга” хоһоонунан (Салайааччы Местникова Е.А.). “Дириҥ ис хоһоонноох дьүһүйүү” анал аат иҥэрилиннэ Танара орто оскуолатын 6-с кылааһын үөрэнээччилэригэр “Кэбээйигэ үөрэммиттэр күнү туойбут бэйиэттэр” уус-уран ааҕыы иһин (Салайааччы Новикова К.Е., Ксенофонтова С.Н.).
Улахан сүһүөх кылаас үөрэнээччилэрин истэн баран, дьүүллүүр сүбэ (9-11 кылаас) биирдиилээн ааҕыыга икки бастакы миэстэни анаата. Ол курдук, поэзияҕа Мастаах орто оскуолатын 11-с кылааһын үөрэнээччитэ Борисова Мария Иван Егоров “Үрүҥ түүҥҥэ” хоһоонун ааҕан (Салайааччы Яковлева А.И.), прозаҕа Танара орто оскуолатын 9-с кылааһын үөрэнээччитэ Антонов Марк “Көмүс көлөһүн” айымньыны кэпсээн (Салайааччы Васильева Е.Н.) бастыҥ ааҕааччы аатын ыллылар. Иккис бочуоттаах миэстэҕэ таҕыста Мастаах орто оскуолатын 9-с кылааһын үөрэнээччитэ Саввинов Уйгун поэт “Мутукча сыттаах ырыаны” хоһоонунан (Салайааччы Яковлева В.А.).
Бөлөҕүнэн ааҕыыга Иван Егоров “Күнү көрөр кэрэтиэн”, “Көһүтүү” о.д.а., “Мин дойдум Мукучум” хоһооннорун иэйиилээхтик ааҕаннар бастакы уонна иккис миэстэни ыллылар Танара орто оскуолатын 9-с кылааһын үөрэнээччилэрэ (Салайааччы Васильева Е.Н.). Үһүс миэстэ буолла Мастаах орто оскуолатын 10-с кылааһын үөрэнээччилэрин бөлөҕө “Колхозтаах ыччат оһуокайа” айымньытынан (Салайааччы Степанова С. С.).
Түмүктээн эттэххэ, “Уус-уран ааҕыы түһүлгэтигэр” кыттааччы айымньыны иэйиилээхтик, хомоҕойдук ааҕара, айымньыга сөптөөх таҥаһа-саба, ааҕар уратыта дьон болҕомтотун тарта. Ааҕааччылар хоһоонунан айымньыны сэргэ прозаик кэпсээннэрин өйтөн дорҕоонноохтук ааҕан иһитиннэрбиттэрэ көрөөччүлэргэ кэрэхсэбили үөскэттэ. Дэгиттэр талааннаах биир дойдулаахпыт Иван Иннокентьевич Егоров айымньыларын оҕо аймах, кэнчээри ыччат инникитин даҕаны умсугуйан ааҕыа турдаҕа. Суруйааччы норуотун сүрэҕэр өрүү тыыннаах, ол буолар киһи олоххо анала диэн.
Светлана Самсонова, Мукучу
Уус-уран ааҕыы кэрэхсэттэ
