Быйыл ыам ыйын 9 күнэ —
Сэттэ уон тоҕус сылын үүннэ,
Сэттэ уон тоҕус төгүлүн
Эйэлээх саас элэҥнээн аастаҕа бэрт начаас.
Бүгүн албан ааттаах буойуттарбытын сэрии, үлэ бэтэрээннэрин ахтан санаан ааһыахпыт. Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ сэрии сылларын оҕолоро ыалдьыттыы кэллилэр. Миитини бочуоттаах карауллар былаах тутуурдаах хааман киирэн арыйдылар. Бүгүн биһиги аттыбытыгар суохтар кыайыыны уһансыбыттар, албан ааттаахтар. Кыайыы күнүнэн, сардаҥалаах кэминэн бар дьонун, нэһилиэк олохтоохторун нэһилиэкпит баһылыга Юрий Иванович Лепчиков эҕэрдэлээтэ. Бу истиҥ эҕэрдэҕэ кыттыһан бэтэрээннэр сэбиэттэрин салайааччыта Мария Петровна Павлова эҕэрдэ эйэҕэһин алгыс маанытын анаата. Нэһилиэк историятын киэҥ эйгэҕэ таһаарар убастабыллаах киһибитигэр Татьяна Ивановна Никифороваҕа тылы биэрдилэр. Биһиги нэһилиэкпит ытыктанар сэрии кэмин оҕолоругар бэйэлэрин сэмэй бэлэхтэрин туттардылар нэһилиэк тэрилтэлэрин салайааччылара. Бу кэнниттэн «Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат» венок ууруута буолла. Ол ааспыт дуорааннар элбэх да дьон тыынын быспыта. Эйэлээх олох туһугар олохторун толук уурбуттара. Кинилэр сырдык кэриэстэригэр чуумпуран саҥата суох турдубут. «Чуораанчык» уһуйаан иитиллээччилэрэ доргуччу хоһоон эттилэр, ырыаларын тоҕо тардан кээстилэр. Караулларбытын атаардыбыт аны билигин сылын аайы үгэс курдук ыытыллар оскуола оҕолоругар байыаннай хаамыы күрэҕэ саҕаланна. Үс хамаанда кытынна. Миитин чааһа түмүктэннэ.
Бука барыларын бүгүҥҥү өрөгөйдөөх Кыайыы күнүнэн «ЖКХ» кэлэктиибэ, салайааччы Дорофей Иванович Лепчиков, сынньалаҥ киинин түһүлгэтигэр саллаат хааһытынан, итии чэйинэн кэлбит дьону күндүлээтилэр.
Владимир Титович Варламов аатынан успуорт саалаҕа уолаттарга «Кыайыыга эрэл, кыайыыга ситиһии» диэн ааттаах байыаннай күрэх буолбута. Үс хамаанда кыттыыны ылла. Уолаттар воздушка саанан ыттылар, автоматы бириэмэҕэ ыһыыга, хомуйууга, канат тардыһан бэйэ -бэйлэрин тургутуһан көрдүлэр. Уопсай түмүккэ 3 миэстэ олохтонно. Күрэҕи бэрт эрэллээхтик ааһаннар кыайыыны ситистилэр. Ыччаты өй-санаа өттүнэн дойдуга бэриниилээх буола иитиллэн тахсалларыгар сыаллаах-соруктаах бу күрэҕи иилээн-саҕалаан араас успуорт күрэхтэрин тэрийэр 2-с Лүүчүн администрациятын успуортун испэсилииһэ Айталина Петровна Спиридонова.
Ааспыты ахтыһа аҕа көлүөнэлэрбитин норуот айымньытын дьиэтигэр маанылаах ыалдьыт буолан кэлэннэр остуол тула олорон аһаан-сиэн, ирэ-хоро кэпсэтэн сэргэхсийэн бартара. Нэһилиэкпит тэрилтэлэрэ үгэс быһыытынан уочаратынан кырдьаҕастарбытыгар мааны остуол тардан чэйдэттилэр. Уруккуну-хойуккуну кэпсэттилэр, эдэр саастарын санаан ахтан аастылар, дуоһуйа сынньаннылар.
Кыайыы күнүн көрсө биһиги нэһилиэк биир бастыҥ ыала Аркадий Афанасьевич Гурьевтар дьиэ кэргэттэрин ааттарыттан СВО-ҕа сылдьар байыастар дьиэ кэргэттэригэр сылаас болҕомто ууран, ис сүрэхтэн ас-үөл бэлэх оҥорон туттардылар. Кинилэргэ улахан махталларын тириэрдэллэр.
Норуот айымньытын дьиэтигэр киэһэ «Өйдүүбүт, сүгүрүйэбит, махтанабыт» үс бырааттыы Баһылай, Уйбаан, Ньукулай Ильиновтар кэриэстэригэр театрализованнай туруоруу буолбута. Кыттыыны ыллылар оскуолабыт оҕолоро, кулууп үлэһиттэрэ. Теневой саҥа көстүүнү оҕолорго Ариан Дьяконов туруорда. Ильиновтар олорон ааспыт театрализованнай көстүүнү Дария Степанова бэлэмнээн туруорда. Артыыстар уонна оҕолор бары бэркэ кытыннылар. Киһи дууһатын таарыйар гына көрөөччүлэргэ оонньоон, артыыстаан тириэртилэр. Көрөөччүлэр да астынан тарҕастылар.
Н.П. Егоров аатынан Мастаах орто оскуолатыгар Улуу Кыайыыга анаммыт тэрээһиннэринэн ааста «Өлбөт сүппэт полк», «Георгиевскай лента», «Кыайыы түннүктэрэ» бүтүн дойду үрдүнэн ыытылынна, бары көхтөөхтүк кытыннылар.
Ити курдук үлэни, үөрэҕи тэҥҥэ тутан бэтэрээннэргэ сүгүрүйэ-махтана Кыайыы күнүн көрүстүбүт. Бары баҕа санаабыт: Сэрии суох буоллун! Эйэлээх олох түстэннин!
Сардана Жакипова, Мастаах бөһ.