Бука барыбытын санаабытын саппаҕырдар, үөрүүбүтүн өлбөөрдөр анал дьайыылар саҕаламмыттара балачча кэм буолла. Саҥа дьылы иккис төгүлүн тутах санаалаах көрсөн олорорбут мэлдьэх да, кистэл да буолбатах.
Кэбээйи нэһилиэгиттэн анал дьайыыга билиҥҥи туругунан 25 эр хоһуун уолаттарбыт, ол иһигэр 16-та мобилизацияланан барбыттара. Элбэҕэ суох нэһилиэнньэлээх сиргэ бу балачча элбэх курдук. Уолаттарбыт барааттарын кытта бу дьайыыга сылдьар буойуттарга көмөлөһөр, тирэҕирдэр сыаллаах «Ассамблея народов Кобяйского улуса РС(Якутия)” улуустааҕы уопсастыбанай тэриллии тэриллибитэ. Бу тэриллиигэ нэһилиэкпит олохтоохторо баҕа өттүлэринэн, тэрилтэ үлэһиттэрэ быһаччы хамнастарыттан тутарга сөбүлэҥнэрин биэрэн балачча суумманы харчынан уктубут.
Былааннаах үлэлэр кэмигэр ыытылла туралларын сырдатары наадалааҕынан ааҕаммын бу үлэни сүрүннээччилэртэн биирдэстэрэ буоларынан олохтоох Сэбиэт депутаттарын бэрэсэдээтэлигэр Кландра Андреевна Тереховаҕа сырдатарыгар көрдөстүм. Кландра Андреевна үлэ аан бастакы саҕаланыытыттан сиһилии кэпсээн барбытыттан саҕалаатахха, күһүҥҥү хахсаат күннэр-дьыллар саҕаламмыттарыгар кыраайы үөрэтэр түмэл директора Григорий Константинович Егоров ыҥырыытын өйөөннөр «Үтүө түгэн” үрүҥ көмүс волонтердар (салайааччы Т.Д.Максимова) суһал дьайыыга сылдьар уолаттарга ичигэс таҥас хомуйуутун тэрийэннэр нэһилиэнньэ олохтоохторо күргүөмүнэн көмөлөөн халыҥ наскылары, угунньалары, сылааһы тутар таҥас кэмпилиэктэрин, ис таҥастары, бэрчээкилэри, биир дойдулаахпыт, сахалартан бастакы казак атамана Филипп Иванович Бондарев олус наадалаах симкалаах боростуой мобильнай телефоннары, толору эмтээх аптечкалары аҕалбытын барытын түмэн Дьокуускай куоракка хомуйар сиргэ туттарбыттар.
“Сайдам” норуот айымньытын киинэ аһымал кэнсиэри тэрийэн киирбит үбү анал дьайыыга сылдьан бааһыран госпитальга сытар Айхал Афанасьевич Эверстов ийэтигэр биэрэннэр ийэҕэ, аҕаҕа биир дойдулаахтара көмө-өйөбүл буолалларын биллэрбиттэр.
«Мобилизованнай уолаттар дьиэ кэргэттэрэ нэһилиэк дьаһалтатын, тэрилтэлэр көрүүлэригэр, көмөлөһүүлэригэр тутахсыйбаттар. Ол курдук нэһилиэк тэрилтэлэрэ «Сахатранснефтегаз” (С.К.Стручков), Е.Е.Эверстов аатынан орто оскуола (директор А.Е.Обутова), ОДьКХ (директор И.И.Иванов), СПКХ “Томтор” (С.Н.Кобякова), “Сардаана” оҕо уһуйаана (сэбиэдиссэй М.И.Новгородова), “Кэскил” оҕо уһуйаана (сэбиэдиссэй Н.Ю.Дьяконова), ветеринарнай станция (Н.Н.Обутова), “Ворошилов” бааһынай хаһаайыстыба (А.В.Левина), М.С.Сметанина аатынан КУБ (З.С.Полятинская), КГДЭС (Х.А.Дьяконов), олохтоох дьаһалта (баһылык э.т. М.Р.Софронеев), МПЧ-2 (Г.Г.Селляхов) анаммыт дьиэ кэргэттэрин кыһыннары, сайыннары бары өттүнэн көмөлөһө, наадаларын толоро олороллор.
Холобурдаан эттэххэ КГДЭС кэллэктиибэ (Х.А.Дьяконов) мобилизованнай байыас ийэлээх аҕатыгар Данил Данилович уонна Ольга Никифоровна Левиннар дьиэлэрин ис-тас уотун тардыытын уларыттылар. Бу үлэҕэ Егор Афанасьевич Винокуров, Марат Артурович Мусин уонна Дмитрий Анатольевич Харлампьев сыһыарыллан итэҕэллээх үлэни бириэмэтигэр толордулар.
Култуура киинэ (Л.С.Семенова), “Сайдам” норуот айымньытын киинэ (Н.И.Полятинская) анал дьайыы кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин чилиэттэрин тэрээһиннэргэ босхо сырытыннараллар. Оскуола үөрэнээччилэрэ босхо итии аһынан хааччыллаллар. Уһуйаан саастаах оҕолор күннээҕи төлөбүртэн босхолонон уһуйааннарыгар босхо сылдьаллар. Бу эмиэ болҕомто биир өрүтэ буолар.
“Сайдам” норуот айымньытын киинигэр(Н.И.Полятинская) “Боевые шелкопряды” кииннэнэн балачча элбэх маскировочнай сеткалар оҥоһулланнар “Якутия с тобой” кииҥҥэ баран туттарыллыбыта” диэн кэпсиир Кландра Андреевна.
Оҕо уһуйааннара, түөлбэ олохтоохторо, тэрилтэлэр ас астаан баһыылка тэрийиитигэр, ону анал пууҥҥа туттарыыга биир-биэс тыла суох улгумнук тэрийсэн, хомуйсан, тиэрдэн улахан көмөнү оҥороллорун бэлиэтиир наадалаах. Быйылгы муҥха соботуттан ПО «Кэскил” (биригэдьиир Т.И.Левин), улуус депутата Гаврил Гаврильевич Селляхов куулунан собо биэрэннэр ону ыһааран буойуттарбытыгар ыыппыппыт” диэн Кландра Андреевна салгыы сырдатар. Ити ахтыллыбыт баһыылкалар барыта Хабаровскайга волонтердар Светлана Жирковаҕа уонна Елена Лебедкинаҕа аадырыстанан бартара. Кинилэр сөптөөх дьаһалы ыланнар тустаах сирдэргэ тиксэрбиттэр.
Олохтоох дьаһалта тепловизор ылан байыастарга тиксэрбитэ. Бу улахан көмө буолар. Уоппускаҕа кэлбит уолаттарга көмө харчы көрүллэр.
Бу күннэргэ Саҥа дьыллааҕы бырааһынньыкка буойуттарбыт төрөппүттэригэр, дьиэ кэргэттэригэр олохтоох дьаһалта (баһылык э.т. М.Р.Софронеев), «Японец” маҕаһыын (ИП А.П.Алексеев), улуус депутата Г.Г.Селляхов спонсордааннар Тымныы кырдьаҕас уонна Хаарчаана куратор И.О.Попова, олохтоох депутаттар бэрэсэдээтэллэрэ К.А.Терехова, депутат В.А.Кушнаревасирдьиттэнэн дьиэннэн сылдьаннар бадаарактары туттардылар.
«Маны таһынан «Сайдам” (П.А.Кобякова), “Сарыал”(А.М.Терехова), “Тайылаахы” (М.Е.Гуляева), “Хатыҥ Чараҥ” (М.И.Васильева), “Күөх Кытыл” (А.В.Егорова), “Ворошилов” (Н.Н.Обутова) түөлбэлэр олохтоохторо быыстала суох бииртэн-биир көмөнү оҥоро тураллар” диир кэпсэтээччим.
«Күбэйэ” (Е.К.Софронеева), “Үтүө түгэн” үрүҥ көмүс волонтердар (Т.Д.Максимова), “Сандаара”(К.А.Терехова), “Оһуор тойуга” (Е.К.Софронеева), “Харыстаана” (З.Я.Сметанина), эр дьон түмсүүтэ(Н.И.Иванов), “Кулуһун кут” (И.Г.Кобяков) түмсүүлэр бу ыытыллар үлэлэр, көмөлөр сүрүн көҕүлээччилэрэ, өйөөччүлэрэ буолаллар. “Сайдам” түөлбэ салайааччыта Акулина Михайловна Терехова бырайыак суруйан, онтун көмүскээн сайыҥҥы өттүгэр иһэр уунан хааччыйыыны тэрийэн көмөтө улахан. “Тайылаахы”түөлбэ (М.Е.Гуляева) олохтооҕо, орто сокуоуола 9 кылааһын үөрэнээччитэ Дьяконова Каролина садовай дьэдьэн олордон саллаат уолаттар дьиэ кэргэттэригэр күндүлээбит.
Итинник көмөнү “Үтүө түгэн” үрүҥ көмүс волонтердар түмсүүлэрэ ис дууһаларыттан оҥороллор. Блиндажнай чүмэчилэри, сухой армейскай душтары, балаклавалары, госпитальга олус наадалаах, туһалаах тигии бубликтары, валиктары, косточкалары, сиэл угунньатыгар тиийэ, маскировочнай сетка бэлэмнээн “Якутия с тобой” кииҥҥэ туттараллар. “Илии сылааһа”кииҥҥэ харчынан көмөлөһөллөр.
«Сандаара” түмсүү (К.А.Терехова) тэрийэр үгэскэ кубулуйбут “Елка добра” ааксыйата быйыл анал дьайыыга сылдьар байыастар оҕолоругар, аймах-билэ оҕолоругар уонна доруобуйаларынан хаарчахтаах оҕолорго туһуланна.
Бу ыытыллар үлэлэр барыта сыллааҕы былаан сүнньүнэн үлэлэниллэн Ийэ күнүгэр, Аан дойду дьахталларын күнүгэр, ыһыахха, оҕо күнүгэр, Кыайыы күнүгэр, Саҥа дьыл бырааһынньыгар анал дьайыыга сылдьар оҕолордоох ийэлэргэ, кинилэр кэргэттэригэр, оҕолоругар ураты болҕомтону хатаан, ыарахаттарын мүлүрүтүү быһыытынан ыытылла турар. Продуктовай набордар, оскуола оҕолорун көмөлөрө кэргэттэрэ, оҕолоро тэйэ сылдьар дьоҥҥо сылаас сыһыаны үөскэтэр. Маны сэргэ ааспыт күһүҥҥэттэн кураторства тэриллэн олохтоох Сэбиэт депутатын бэрэсэдээтэлэ Кландра Андреевна Терехова, депутат Валентина Афанасьевна Кушнарева, психолог Вилена Гаврильевна Саввинова бу дьиэ кэргэн чилиэттэригэр сүбэ, хамсаабыт уйулҕаларын оһорунар көмөлөрү оҥороллор. Тоҕоостоох бэлиэ күннэргэ саллаат уолаттар дьиэ кэргэттэрин кытта көрсөн, түмсэн кыһалҕаларын чэпчэтэргэ икки өттүттэн көмөлөөн ити боппуруоһу быһаараллар.
Ирина Егоровна Саввина салайааччылаах “Илии сылааһа” өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбанай түмсүү көҕүлээһининэн бу киин иһинэн “Эрэллээх тыыл” иис филиала Кэбээйигэ тэриллэн үлэлии турар. Филиалы Кландра Андреевна Терехова салайар. Бу филиал туһунан кэпсииригэр Кландра Андреевнаҕа санаттым.
“Филиал “Илии сылааһа-2023” күрэх сабыдыалыгар тэриллибитэ. Илии сылааһыттан куратор бэйэбит кыыспыт Сметанина Антонина Николаевна кэлэн көмөлөһөн барта уонна сүбэтин-аматын куораттан ыыта турар. Филиалбытыгар быһааччынан Венера Егоровна Лугинова, тигиигэ маастар Екатерина Филипповна Левина эҥкилэ суох үлэлииллэр. Биһиэхэ ким баҕалаах бириэмэтин аттаран кэлэн иистэнэн анал дьайыыларга сөптөөх таҥас тигиитигэр ытыһын сылааһынан кыттыһар кыаҕын үөскэтии муударай хардыы буолла. Биһиги ааммыт өрүү аһаҕас. Филиалбыт тэриллиитигэр олохтоох дьаһалта тигии матырыйаалын өттүнэн улаханнык көмөлөстө. Уонна бүүрэр массыына биэрэннэр олус абыраатылар. Ону кытта биир дойдулаахпыт урбаанньыт Татьяна Ивановна Ершова (Терехова) филиалга иискэ туттуллар тэриллэри кытта икки иистэнэр массыынаны бэлэх уунан төһүү күүс буолбутун дьоммутугар-сэргэбитигэр иһитиннэрэбит» диэн Кландра Андреевна үллэһиннэ.
«Биһиги аан бастаан “Илии сылааһа-2023” күрэххэ кыттаммыт “Эр хоһуун” рюкзактаах таҥас кэмпилиэгин тикпиппит. Билигин ити үлэбит салҕанан бара турар. Уоппускаҕа кэлбит 6 буойуҥҥа итинник кэмпилиэги тигэн, “Күбэйэ” эбээ түмсүүлэрэ суунар тэриллэри аҕалан, харысхаллаан алгыс тыллаан атааран турабыт. “Кустук” уһуйаан иитиллээччилэрэ сиэпкэ угуллар кырачаан салама, түөскэ кэтэр харысхал оҥорон аҕалан бэлэхтээннэр буойуттары уйадыппыттара” диэн салайааччы салгыы кэпсиир.
“Бу күһүҥҥэттэн Кэбээйи нэһилиэгиттэн олохтоох Сэбиэт депутаттарын дьаһалынан анал дьайыыга сылдьар дьиэ кэргэттэр, байыастар кыһалҕаларын быһаарсарга анал кураторынан Ирина Олеговна Чиряева ананна. Ирина Олеговна бу кыһалҕаны этинэн-хаанынан билэр. Дьыаланы ситиһиигэ, кэпсэтиигэ муҥура суох көмөлөөҕүнэн махтанабыт” диир Кландра Андреевна.
Бука барыгытыгар доруобуйаны баҕарабын. Анал дьайыылар тохтооннор эйэлээх олох кэлэригэр, оҕолорбут этэҥҥэ төннөн кэлэннэр нус-хас олоххо олорорбутугар баҕарабын. Махтанабыт киэҥ көҕүскүтүгэр, тулуургутугар, көмөҕүтүгэр диэн махтал тылларынан Кландра Андреевна биһиги бэсиэдэбитин түмүктүүбүт.
Мантан көрдөххө олохтоох Сэбиэт депутаттара, түөлбэлэр олохтоохторо, тэрилтэ үлэһиттэрэ, оскуола үөрэнээччилэригэр, уһуйаан иитиллээччилэригэр тиийэ кэмэ суох үлэни ыыталлар. Байыастар дьиэ кэргэттэрин кыһалҕаларын кыахтарынан үллэстэллэр.
Татьяна Максимова-Лазарева