Саха омук бастыҥ баайа, кэрэ киэргэлэ, өйүн сүрэҕэ, үгүс үйэлээх албан айымньыта — олоҥхо буолар. Хотун Бүлүү куоратыгар Марк Жирков аатынан култуура киинигэр, томтойор саалатыгар олоҥхо декадатын чэрчитинэн ыытыллар «Олоҥхо дойдутун Далбар Хотуна — 2023» күөн күрэс буолан ааста. Дьэ, доҕоттоор күөн көрсө Бүлүү улууһуттан Дьөккөнтөн, Чочуттан, Чернышевскайтан, Бороҕонтон, Бүлүү бэйэтиттэн уонна ыаллыы сытар Кэбээйи Мастааҕыттан кытта кэлбиттэр.
Күрэс аһыллыытыгар сахалыы тыастаах-уустаах төрүт дорҕоон муусуката, хомус хоҥкунас тыаһа иһилиннэ. Ону сэргэ Өксөкүлээх Өлөксөй 1910 сыллаахха «Кыраһыабай дьахтар» суруйбут айымньытыттан өбүгэлэрбит дьахтар туһунан олохсуйбут этиилэрин доргуччу ааҕан, хас биирдии кыттааччыны уол көрсөн, тирии быраҕан, ол үрдүнэн хаамтаран сыанаҕа кыыс арыаллаан киллэрдилэр. Бу кэнниттэн кэрэни кэрэһэлиир, үтүөнү үксэтэр «Кэрэли» үҥкүү бөлөҕө күрэҕи арыйда. Сыанаҕа дохсун ытыс тыаһынан ыытааччылар Айдаман Афанасьев бүгүҥҥү күрэҕи билиһиннэрдэ.
Күрэхпит 5 түһүмэхтээх буолан биэрдэ. Дьүүллүүр сүбэҕэ Иванова Мария Ильинична — Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, Н.И. Ылахова аатына «Алгыс»киинин режиссёра, Евсеева Виктория Васильевна-«Драгоценности Якутии» Бүлүүтээҕи салаатын салайааччыта, Николаев Василий Иннокентьевич — Бүлүүтээҕи педколледж эбии үөрэхтээһин салаатын сэбиэдиссэйэ, Варламова Сахая Мироновна -Бүлүүтээҕи педколледж алын сүһүөх бэлэмниир салаатын сэбиэдиссэйэ, Николаева Наталья Петровна — иистэнньэҥ.
Маннык састааптаах дьүүллүүр сүбэ үлэлээтэ, сыаналаата. Дьэ, дуо доҕоттоор, өрөөбүт уоһу өһүлэн, хоммут уоһу хоҥнорон, саха киһитэ барахсан киһини кытта көрүстэҕинэ кимтэн кииннээҕин, хантан хааннааҕын, туохтан тууралааҕын силиһиттэн-мутугар тиийэ түөрэн билсиһэн, үтүө үгэстээҕин бары да билэбит. Ол сиэрин ситэрэн, туомун толорон бастакы түһүмэххэ бэйэлэрин билиһиннэрдилэр. Дохсун ытыс тыаһынан кыттааччылары көрүстүлэр Люция Сметанина — Кэбээйи, Мастаах бөһүөлэгиттэн, Анна Семёнова — Чернышевскай бөһүөлэгэ, Ньургуйаана Саввинова — Бүлүү куората, Светлана Харлампьева — Бүлүү куората, Марианна Пестрякова — Дьөккөн бөһүөлэгэ, Парасковья Фёдорова — Бороҕон бөһүөлэгэ, Галина Егорова — Бастакы Чочу нэһилиэгэ. Иккис түһүмэххэ кыттааччыларбыт бэйэлэрин талааннарын көрдөрдүлэр. Кыттааччылар бары да талбыт курдук талба талааннарынан сөхтөрдүлэр.
Үһүс түһүмэххэ олоҥхо уобарастара. Кыттааччылар олус үчүгэйдик бэлэмнэнэн кэлбиттэрэ киһи хараҕар быраҕыллар. Саамай сөхпүтүм диэн олоҥхоҕо хат дьахтар талыытын, ырыатын-тойугун ыллаан -туойан иһитиннэрбиттэрэ. Араас абааһы ырыата, Аан Алахчын ырыата, Кыыс Ньургун тойуга уо.д.а.
Төрдүс түһүмэххэ тастан кэлбит киһини таҥаһынан көрсөллөр уонна өйүнэн сыаналыыллар диэн бу нууччаларга, онтон сахаларга — көтөр өҥүнэн -киһи кынатынан диэн өс хоһооно баар. Кыра тургутугу ааһалларын сэргии, сэҥээрэ иһиттибит-көрдүбүт. Дьэ бүтэһик түһүмэхпит саха мааны таҥаһа. Хайа да омук сиригэр тиийдэххэ сахабыт таҥаһын олус сэргии, оннооҕор ымсыыра да көрөллөр. Бу маннык ис киирбэх толору симэхтээх саха таҥаһын таҥныбыт Далбар Хотуттар аргыый устан эрэрдии, наскылдьыһан киирдилэр, көрүөххэ олус кэрэ да этэ. Долгутуулаах чааспыт тиийэн тиксэн кэллэ, дьүүллүүр сүбэҕэ тылы биэрдилэр. Күрэх түмүгэ:
«Күбэйэ Хотун-2023» анал аат кыайыылааҕа Люция Сметанина, Кэбээйи Мастааҕа.
«Уран Хотун-2023″анал аат кыайыылааҕа Галина Егорова, Бастакы Чочу.
«Сайдам Хотун -2023» анал аат кыайыылааҕа Анна Семёнова, Чернышевскай.
«Айыы Хотун-2023″анал аат кыайыылааҕа Марианна Пестрякова, Дьөккөн нэһилиэгэ.
«Мааны Хотун-2023″анал аат кыайыылааҕа Ньургуйаана Саввинова, Бүлүү куората.
«Иэйии Хотун-2023″анал аат кыайыылааҕа Светлана Харлампьева, Бүлүү куората.
«Олоҥхо дойдутун Далбар Хотуна -2023» Кылаан кыайыылааҕа Бороҕон нэһилиэгиттэн Парасковья Фёдорова. Кыайыылаахха бирииһи туттарда «Драгоценности Якутии» Бүлүүтээҕи салаатын салайааччыта Виктория Васильевна Васильева.
Дьэ, ити курдук, биир үтүө күн Бүлүүгэ киэҥ далааһыннаах тэрээһин түмүктэннэ. Биһиги нэһилиэктэн баран кыттан кэлбит Люция Павловна Сметанинаны эҕэрдэ эриэккэһин, баҕа санаа бастыҥын киниэхэ эрэ аныыбыт. Инникитин даҕаны маннык улахан тэрээһиннэргэ кыттан куруук ситиһиилээх буол диэн алгыыбыт! Сахабыт барҕа баайа Улуу олоҥхобут өссө даҕаны үүнэ, үрдүү турдун, аар саарга аатырдын!
Сардана Жакипова, Мастаах бөһүөлэгэ