Биһиги аҕабыт Егор Николаевич Готовцев айылҕаттан олус кэрэ дьүһүннээх, ыраас туттуулах олус чэбэр киһи этэ. Ийэбит Евдокия Дмитриевна 8 оҕону оҕолоноот да, эдэр сааһыгар ыарахан ыарыыттан суох буолбута. Аҕабыт биһигини соҕотоҕун көрөн – истэн улаатыннарбыта. Кыра балтыбыт Дуня эрэ 7 сааһыгар диэри Саккырыырга ийэбит аймахтарыгар иитиллибитэ. Кини 1979 с. мин 9 кылааска үөрэнэ сырыттахпына өлбүтэ. Онон субу диэн докумуон да, ахтыы да хаалбатах.
Быйыл Улуу Кыайыы 80 сылын көрсө аҕабыт туһунан сиһилии биир дойдулаахпытыттан Петр Николаевич Захаровтан, эдьиийбититтэн Татьяна Васильевна Уароваттан уонна кырабытыгар биһигини оҕолоспут ийэбитинэн эдьиийбититтэн Евдокия Прокопьевна Слепцова – Тереховаттан кэпсииллэригэр көрдөстүбүт.
“Эһиги аҕаҕыт үөрэхтээх киһи этэ”.
Готовцев Егор Николаевич, 22.05.1917 – 28.09.1979 сс.
Уус – Алдан оройуонугар Дыгдалга төрдүс оҕонон төрөөбүтэ (биэс оҕоттон кыыстара төннүбүт). 1931 с. Сиэгэн – Күөлгэ “Кыһыл ыллык” диэн табаарыстыба тэриллибит. Бу кэлин “Киров” аатынан колхоз буолбута. 1950 с. дылы Верхоянскай оройуонугар Саккырыырга олорбуттар. Үс оҕолоох ыал Сиэгэн – Күөлгэ көһөн кэлэллэр. Бу сылларга аҕабыт “Киров” колхозка атыыһытынан, учуотчутунан үлэлээбит. 1961 с. “Киров” уонна “Коммунизм” колхозтары холбоон ”Кировскай” совхоһу тэрийбиттэрэ. Иркутскайдааҕы түүлээх техникумун бүтэрэн түүлээх тутааччынан үлэлээбит. Ыарахан ыарыыттан эдэр сааһыгар ийэбит өлбүтүн кэннэ улахан эдьиийбитин Капитолинаны кытта аҕабыт биһигини бэйэтэ көрбүтэ. Пенсияҕа тахсыар дылы “Кировскай” совхозка кылаабынай буҕаалтырынан үлэлээбитэ. Үчүгэй үлэтин иһин элбэх грамоталарынан, мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. 1971 с. Бүтүн Сойуустааҕы норуот хаһаайыстыбатын быыстапкатыгар кыттыбыта. 1971 с. совхоз биэрбит путевкатынан Грузияҕа баран сынньанан кэлбитэ.
Биир дойдулаахпыт С.И. Готовцев аҕам туһунан ыйыттахпына куруутун “Эһиги аҕаҕыт үөрэхтээх киһи этэ…” диэн этээччи.
Биһиги бука бары аҕабытынан киэн туттабыт!
Кыыһа, Ольга Чемезова.
Кыргыттарын Оляны, Еляны кытта
Сааскы “Бээчээн” күөлүн булчуттара, хаҥастан: Готовцев С.И., Неустроев Н.Н., Корякин Е.Е., Захаров П.Н.
Үтүө аата умнуллубат, булт хаһаайыстыбатыгар киллэрбит кылаатынан
Готовцев Егор Николаевич 1917 с. ыам ыйын 22 күнүгэр Саха АССР Уус – Алдан оройуонун II Өспөх нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ: аҕата – Готовцев Николай Герасимович, ийэтэ — Евдокия Дормидонтовна диэн. Бииргэ төрөөбүт 4 уол, биир кыыс эбиттэр. Улахан убайа Василий Николаевич – 1908 сыллаах төрүөх, иккис уол Константин 1942 с.ыалдьан күн сириттэн бараахтаабыт. Кэргэнэ Ирина Николаевна (Өкүүчэ), түөрт оҕо тулаайах хаалаахтаабыттар. Үһүс уол – Готовцев Николай Николаевич 1913 с. Ыал-Уһугун учаастагар төрөөбүт. 1913 с. “Кыһыл сирдьит” табаарыстыбаҕа киирбит, 1934 с. олохтоох сэбиэт дьокутаатынан талыллыбыт, 1940 с. — 1947 с. диэри Саккырыыр оройуонун Ламыҥха нэһилиэгин “Кировскай” колхоз бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорон соһумардык суох буолбута.
Кыра бырааттара Егор Николаевич бастаан холкуоска онтон кэлин “Кировскай” сопхуоска эппиэтинэстээх дуоһунастарга үлэлиир, ол курдук, холкуос саҕана бухгалтерынан, ревизионнай комиссия бэрэссэдээтэлинэн үлэлии сылдьыбыт. Егор Николаевич кэргэнэ — Слепцова Евдокия Дмитриевна Саккырыыр оройуонуттан төрүттээх этэ, Егор Николаевичтан 8 оҕону (3 уол, 5 кыыс) күн сирин көрдөрбүтэ. Сиэгэн – Күөлгэ кэлэн баран детсадка итээччинэн үлэлээбитэ. Эдэр сааһыгар олохтон туораан, ити аҕыс оҕо тулаайах хаалбытын аҕалара Егор Николаевич иитэн – үөрэттэрэн дьон оҥортообута. Кини “Кировскай” сопхуоска Стручков Коммунар Иннокентьевич директордыыр эрдэҕинэ склад сэбиэдиссэйинэн уһун кэмҥэ үлэлээбитэ. Рабочайдарга складтан суруга-бичигэ суох тугу да биэрбэт этэ, “распоряжение наада” — диирэ. Ол иһин кинини убаастаан “распоряжение” диэн хос ааттаабыттара. Кырдьык, үлэтигэр олус эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһар этэ, итэҕэс – быһаҕас баар диэн тылы хаһан да истибэт этибит. Туһааннаах үлэтигэр уонна бэйэтигэр олус ирдэбиллээх этэ.
Егор Николаевич үтүө аата умнуллубат. Республикаҕа булт хаһаайыстыбата сайдыытыгар киллэрбит бочуоттаах кылаатынан, Саха сиригэр күндү түүлээҕи — кииһи булт быһыытынан үөскэтиигэ быһаччы сирдьит быһыытынан сылдьыбыт эбит. “Кировскай” сопхуос маҥнай тэриллиитигэр директорынан, бу иннинэ Саккырыыр оройуонугар “Победа” холкуоска бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорбут, үрдүк охотовед үөрэхтээх Гавриил Константинович Слепцов бу үлэни кэпсэтиигэ, тэрийиигэ, директор да, охотовед да үөрэхтээх буолан быһаччы кыттыбыт, онуоха кииһи ыытыыга бултуур территориятын көҥүллээн таас үрэхтэрин: Тумара, Дээлиндьэ, Ыаҕас, Таастый, Кэлэ, Улахан, кыра Дьорооннор ыытыллыбыттара. Бу үлэни быһаччы олоххо киллэрбит, кэлин биһиги булчуттарбыт “киис Аҕата” диэн таптал ааты биэрбит, Саха сирин научнай-чинчийэр институтун учуонай степеннээх үлэһитэ Александр Николаевич Грязнухин буолбута. (көр. Н.К. Реакклиматизация соболя и опыт организации соболиного промысла в районе юго-западных отрогов Верхоянского хребта: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата биологических наук./А.Н. Грязнухин; Акад. наук СССР, Сиб.отд-ние, Объед. учен. совет биол. наукам. — Якутск: 1965.-21с.). Кини Егор Николаевичтыын ыытар киистэрин аналлаах дьааһыкка уган таба сыарҕатыгар тиэйэ сылдьаллара, сөбүлээбит сирдэригэр балаакканан хас эмэ хонук хоно сытан, киистэрин көрөн, аһатан-сиэтэн, бүөбэйдээн ыыталлара. Онон Саха сиригэр кииһи ыытан үөскэтиигэ биһиги киһибит – Егор Николаевич Готовцев Пионер да быһыытынан сыаналаныан сөп эбит. Киис биһиги территориябытыгар кырдьык үөскээбитэ. Хас да сыл буолан баран киис үөскээбитин билэн, кииһи бултааһыҥҥа сэтинньи 1 күнүттэн кулун тутар ый 1 күнүгэр дылы көҥүлү быспыттара. Биһиги чулуу булчуттарбыт Анисья Иннокентьевна, Петр Прокопьевич Кривошапкиннар ити сезон иһигэр 40-50 кииһи судаарыстыбаҕа туттараллара. Онон киис тириитэ дойду валютнай фонда хаҥыырыгар хамсаабат хапытаал буолбута, буола да турар. Киис күндү түүлээх, ол иһигэр сиэмэх кыыл. Анисья Иннокентьевна биир түгэни кэпсиирэ, арай биир сарсыарда борук-сорук быыһынан хайыһарынан алыы кытыытынан хааман истэхпинэ, биир бөлкөй талахтар быыстарыттан тыас- уус бөҕө буолан, хара улар көтөн тахсар… болҕойон көрбүтүм хара улар моонньугар киис олорон иһэр эбит, хорук тымырын тииһинэн кэбийэн, өр-өтөр гыммата, суулларан түһэрдэ. Тиийэн көрбүтүм, хорук тымырын кэрбээн, хаанын таһааран өлөрдөҕө ол… ити курдук төһөлөөх хабдьыны, бочугураһы, кылааннаахтартан тииҥи, кырынааһы бултуура буолуой?!
Егор Николаевич күн сирин көрдөрбүт оҕолоруттан улахан уолтан, Николайтан, кыыһа Капитолинаттан уратылар бука бары этэҥҥэ ыал буолан олороллор. Улахан кыыһа Лидия Мэҥэ-Хаҥалас Бүтэйдээҕэр олохсуйбута, ыал ийэтэ, эбэтэ. Капитолинаттан улахан сиэн уол – Кычкин Алексей Алексеевич Сангаарга олорор, кэргэннээх, үс оҕолоох, Росгвардия салайааччытынан үлэлиир. Иккис сиэн уола Кычкин Ариан Алексеевич Чечня сэриитигэр ыҥырыллан олохтон туораабыта. Өлбүтүн кэннэ “Орден мужества” биэрбиттэрэ. Көмүс уҥуоҕа дойдутугар Сиэгэн – Күөлгэ хараллыбыта. Капитолина Егоровна иккис кэргэниттэн кыра кыыһа Галина аҕатын дойдутугар Ньурбаҕа олорор. Улахан уола Николай Николаевич 4 оҕолоох, кэргэнэ Анисья Николаевна Нам улууһун Көбөкөнүттэн төрүттээх этэ. Кинилэртэн сиэнэ Егор – Батамай оскуолатын учуутала. Сиэн кыргыттар Евдокия, Сардаана, сиэн уол Вячеслав анал идэлээх үлэһиттэр. Иккис уол Готовцев Егор Егорович кэргэннээх, Хаҥалас улууһун Үөһээ Бэстээҕэр олорор. Сергей Егорович — кэргэннээх, Батамайга олорор. Егор Николаевич кыргыттара: Елена Егоровна, Ольга Егоровна, Евдокия Егоровна бары ыаллар. Егор Николаевич баара эбитэ буоллар 8 оҕоттон элбэх сиэннэрдээх, хос-хос сиэннэрдээх буолуох эбит. Бу оҕолор, бу сиэннэр төрүччүлэрин сүтэрбэт сыалтан хайаан да билсиэхтэрин, көрсүһүөхтэрин наада эбит. Оннооҕор мин, кырдьан баран, төрөппүт күн күбэй ийэм балыстарын, бырааттарын булаттаатым. Быйыл күһүн 90 Ытык сааспын бэлиэтээтим. Көрдөһүүгүтүн ылынан сорудаҕы толорбуппуттан үөрэбин, дуоһуйууну ылар курдукпун. Доруобуйаны, дьолу – соргуну баҕара хаалабын, биир дойдулааххыт П.Н. Захаров, 22.10.2024 с. Дьокуускай к.
Олороллор, хаҥастан: Лидия Егоровна, улахан уола Павлик, Егор Николаевич, Ольга Егоровна, күтүөт Ньукулай, Елена Егоровна, Сергей Егорович. Тураллар хаҥастан: Егор Егорович, Евдокия Прокопьевна Слепцова (Терехова), Раиса (күтүөт Ньукулай балта), Капитолина Егоровна, Николай Егорович.
Ф
Эдьиийим кэриэһин толорбутум
1966-1967 сыллар эргин балтым Капа ыҥыран, ийэм эйигин ыҥыттарар диэбитэ. Бара сылдьыбытым, барахсан, олох сытар этэ. Мин илиибин өр тутан олорон кэриэһин эппит эбит: “Манна оҕолору кытта олорон, Капаҕа доҕор буол” – диэбитэ. Ол түүн бараахтаабыт этэ. Мин Капалыын оҕолору көрсөн, детадка бараргытыгар баттаххытын өрөн , таҥаскытын сууйан, аһатан – сиэтэн барыгытын олох үчүгэйдик көрбүппүт. Аҕаҕыт куруутун үлэҕэ сылдьыбыта, солото суох буолара. Уолаттар, Коля, Гоша, Сергей эмиэ көмөлөһөллөрө. Дьиэбит куруутун ыраас, таҥаскыт да атын оҕолортон хаалсыбат этэ.
Ийэҕит эмиэ айылҕаттан олус чэбэр, мааны киһи этэ. Олус үчүгэй вкустаах, кырасыабай, ыалдьытымсах, кэпсээннээх бөҕө. Үчүгэй дьаһаллаах хаһаайка этэ. Онон мин эдьиийим Евдокия Дмитриевна кэриэһин толорбутум диэн билигин этэр кыахтаахпын. Эдьиийим туһунан үтүө өйдөбүлү олоҕум тухары илдьэ сылдьабын. Онтон күтүөтүм Егор Николаевич оҕолору көрсөрүм иһин миэхэ наһаа махтанааччы, “оҕом” — диир этэ.
Е.П. Терехова, Кэбээйи.
Өйгө – санааҕа хаалыаҕа
Биһиги убайбыт Готовцев Егор Николаевич, мин аҕам Василий Николаевич бииргэ төрөөбүт кыра быраата. Кини аҕыс оҕолоох ыал аҕата этэ. Тапталлаах кэргэнэ Евдокия Дмитриевна олох эрдэ, оҕолор кыраларыгар олохтон барбыта. Мин үөрэнэ сылдьан кэлэн көрсөн барбытым. Убайбыт аҕыс оҕотун барыларын бэйэтэ көрбүтэ. Иккис кыыс Капа 8 кылаас кэнниттэн аҕатыгар көмөлөһөн үөрэммэтэҕэ. Убайым холкуоска, сопхуоска араас үлэҕэ үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Кэлин сопхуоска кыладыапсыгынан үлэлээбитэ. Үлэтигэр олус ирдэбиллээх, эппиэтинэстээх этэ. Биир да түгэҥҥэ ыскылааттан тугу да биэрбэт этэ, “распоряжение наада” — диирэ. Ол иһин дьон-сэргэ “распрашенньа” (распоряжение диэнтэн) диэн ааттыыллара. Убайым барахсан оччотооҕу кыра хамнаһынан оҕолорун иитэн-аһатан олорбута, ол саҕана государствоттан ханнык да көмө суоҕа. Кини киһи быһыытынан олус сымнаҕас, наар күлэ-үөрэ сылдьааччы. Мин буҕаалтыр идэтин баһылаан Уус – Алдаҥҥа үлэлии барбытым, онон тиһэх суолугар атаарсыбатаҕым.
Ытык – мааны убайбыт Егор Николаевич үгүс киһи сүрэҕэр, өйүгэр – санаатыгар үтүө өйдөбүл буолан сылдьара буолуо. Мин убайбынан киэн туттабын, ханнык баҕар үлэҕэ олус бэриниилээх үлэһит этэ. Күүстээх санаалаах буолан оҕолорун эрэ туһугар олорбута. Онон күндү убайым Егор Николаевич Готовцев оҕолоругар, сиэннэригэр кини үтүө майгыта, олоххо таптала туохха да тэҥнэспэт холобур буолар.
Балта — Уарова Татьяна Васильевна, үлэ бэтэрээнэ, СӨ култууратын туйгуна. Дьокуускай куорат.
Ахтыылары түмтэ кыыһа: Ольга Чемезова, Батамай.
Бэчээккэ бэлэмнээтэ: балта — Ксения Новикова, Мукучу.